ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Στο πλαίσιο της Κοινωνίας της Πληροφορίας είχε υλοποιηθεί το 2009 η ψηφιακή εφαρμογή «Αρχείο Νεωτέρων Μνημείων Αθηνών», που περιλάμβανε ιστορικά σημειώματα, βιβλιογραφία και εικόνες για σημαντικά μνημεία (κυρίως κτίρια) της νεώτερης Αθήνας, από την οθωμανική κατάκτηση μέχρι τα τέλη του 20^ου αιώνα. Η οικεία ιστοσελίδα κατέγραψε μεγάλη επισκεψιμότητα εκ μέρους αρχιτεκτόνων, διδασκόντων της μέσης και ανωτάτης εκπαίδευσης, φοιτητών, μαθητών, δημοσιογράφων κ.ά., που αναζητούσαν έγκυρες και τεκμηριωμένες πληροφορίες. Λόγω της παρέλευσης δεκαετίας από την ολοκλήρωση του έργου και προκειμένου να διαφυλαχθεί η αξιοπιστία της συγκεκριμένης εφαρμογής, κρίθηκε σκόπιμη η επικαιροποίηση πολλών από τις αναρτημένες εγγραφές και απεικονίσεις, καθώς αρκετά μνημεία έχουν ανακαινιστεί ή/και αλλάξει χρήσεις, ενώ έχει εμπλουτιστεί επίσης η σχετική βιβλιογραφία και έχουν εντοπιστεί πρόσθετες πηγές με νέες πληροφορίες, που συμπληρώνουν ή και αναθεωρούν τις υπάρχουσες.

Στην παρούσα βάση, κάθε εγγραφή περιλαμβάνει τη θέση στην οποία βρίσκεται το υπό έρευνα μνημείο, το είδος και την επωνυμία του, τη χρονολόγηση της ανέγερσής του, τον αρχιτέκτονα  (όταν είναι γνωστός), ένα σύντομο ιστορικό σημείωμα (που περιλαμβάνει και αρχιτεκτονικές πληροφορίες), μια ενδεικτική βιβλιογραφία, καθώς και παλαιότερες και νεώτερες απεικονίσεις του. Σημειωτέον ότι στη βάση αυτή περιλαμβάνονται μόνο μνημεία που έχουν επιβιώσει (έστω και με αλλοιώσεις) έως σήμερα και όχι ολοκληρωτικά κατεστραμμένα ή κατεδαφισμένα. Οι προσθήκες στη βιβλιογραφία, οι συμπληρωματικές πληροφορίες και οι πρόσθετες εικόνες εντάχθηκαν στις νέες καρτέλες χωρίς περαιτέρω σχόλια. Οι περιπτώσεις στις οποίες η νεώτερη έρευνα οδήγησε σε αναθεώρηση βασικών στοιχείων (σε σχέση με τα αναφερόμενα στην προηγούμενη έκδοση της εκάστοτε καρτέλας), όπως οι χρονολογίες ανέγερσης ή η ταύτιση του αρχιτέκτονα, επισημαίνονται ρητά.

Το αρχείο μας περιέχει επί του παρόντος 263 δείγματα, από τα οποία τα 16 ανήκουν στην προεπαναστατική περίοδο, τα 115 προέρχονται από τον 19ο και τα 132 από τον 20ο αιώνα.

Από πλευράς χρήσεων, περιλαμβάνονται κατοικίες (από τις απλούστερες μέχρι τις πλέον μεγαλοπρεπείς), κρατικά μέγαρα (ανάκτορα, βουλευτήρια, υπουργεία κ.ο.κ.), ναοί, νοσοκομεία, σχολεία και ανώτατα εκπαιδευτήρια, επιστημονικά ιδρύματα, μουσεία, θέατρα, ξενοδοχεία, πολυκατοικίες (κυρίως του Μεσοπολέμου), εμπορικά καταστήματα, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, κτίρια γραφείων κ.τ.λ.

Από πλευράς αρχιτεκτονικής τυπολογίας, ξεκινάμε από τα λιγοστά προεπαναστατικά δείγματα, περνάμε στα απλά πρώιμα νέα κτίρια και τα νεοκλασικά όλων των περιόδων, και από εκεί στα εκλεκτικιστικά κάθε μορφής, τα νεογοτθικά, τα νεορομαντικά, τα κτίρια με επιδράσεις της γαλλικής σχολής της Beaux-Arts, της αυστριακής σχολής του Otto Wagner και της γερμανικής σχολής του Berlin-Charlottenburg (συνήθως λόγω αντίστοιχων σπουδών του εκάστοτε αρχιτέκτονα), στα δείγματα Νεομπαρόκ, Art Nouveau και Art Deco, στις απόπειρες νεοβυζαντινής ή “ελληνο-βυζαντινής” ρυθμολογίας και κατόπιν στις πρώτες εφαρμογές της βαθμιαίας διάδοσης του οπλισμένου σκυροδέματος, στα κτίρια του μοντέρνου αρχιτεκτονικού κινήματος του ’30 και του ρασιοναλιστικού φονξιοναλισμού με ποικίλες παραλλαγές, μέχρι τους ουρανοξύστες του ’70 και τις εκδοχές βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής του ’90.